We schrijven 2001. Het toenmalige bisdom Groningen was net zo’n woestijn als de rest van katholiek Nederland. Misschien nog een tandje erger zelfs. Niks te eten of te drinken, wel een hoop lawaai. Als een soort aanklacht daartegen stond onze kathedraal net op dat moment te blinken als Gods eigen snoepwinkel.

Als door een wonder was hij aan de zegeningen van de jaren zestig ontsnapt en in de jaren negentig was hij ook nog eens blinkend opgewreven. Hij stond, fantastisch gerestaureerd, klaar om gekoesterd en met leven gevuld te worden. Erg veel ziel zat er namelijk niet meer in.

“Van het uitblijvend antwoord de schrijn”, om met de Groninger dichter C.O. Jellema te spreken. Alleen bleef in dit geval het antwoord niet uit. Het kwam in de vorm van een nieuwe plebaan, een zekere Rolf Wagenaar, die de toenmalige bisschop had besloten uit Limburg te importeren. Ik neem aan dat hij dat wel aardig vond kleuren bij het Cuyperiaanse behang.

Afgrijzen

Dat deed het ook, maar niet bij de geest van de jaren zeventig die nog in het gebouw rondspookte. De laatste vijf minuten voor zijn komst naar Groningen werd hij dan ook met afgrijzen tegemoet gezien. Beowulf en Grendel, zoiets. Het etiketteerkanon waarmee men dergelijke zwartrokken onschadelijk pleegt te maken werd dan ook helemaal op hem leeggeschoten.

Er bleef alleen niks van plakken. De strijd heeft feitelijk niet langer dan vijf minuten geduurd. Daarna begon het gebouw zich gestaag te vullen met steeds meer mensen. Mensen die naar de kerk gaan niet meer als een verplichting, maar als een wekelijks hoogtepunt gingen beschouwen. De man heeft de afgelopen drieëntwintig jaar werkelijk geopereerd als een huisvader die “uit zijn schat oud en nieuw tevoorschijn haalt”, zoals Jezus het in het Evangelie aanraadt.

Om de liturgie maar even als voorbeeld te nemen: het vernieuwde misboek is ongelooflijk veeleisend en vraagt van elke priester dat hij een soort cultische superster is. Om ermee weg te komen moet je zowel behoorlijk wat kennis als esthetische fijngevoeligheid hebben, en dan nog blijft het een hindernisbaan vol horden en kuilen.

Als het goed gaat, bouwt zich tussen het kruisteken en de zegen een zalige spanning op die Gods Aanwezigheid steeds dichter maakt en waaraan iedereen zich kan laven. Die spanning dragen priester en gemeenschap samen in een aarden kruik op de nek terwijl ze de kuilen vermijden en de horden over springen. Eén foutje en de kruik breekt en de spanning vervliegt.

De enige plek waar ik het ooit helemaal heb zien lukken is de abdij van Vaals, eerlijk gezegd. En bij Wagenaar. Wel op een totaal andere manier, maar toch. Het wonderlijke is dat hij niet eens de indruk maakt dat hij er nou zo vreselijk zijn best voor doet. Dat zal wel schone schijn zijn, maar verraadt bij uitstek de hand van de meester.

Onmisbaar

Enfin, de meester is tachtig geworden en gaat met emeritaat. Nogal wat mensen die van harte katholiek zijn, wortelen in zijn huisvaderschap. Ik hoop dat hij van zijn vrijheid gaat genieten, maar hij zal wel één van die onmisbare emeriti worden.

Pater Hugo is kluizenaar te Warfhuizen. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.