De Duitse bisschoppen waren onlangs in Rome voor hun ad limina-bezoek. Intussen wordt in eigen land aan het priesterschap gemorreld, blijkt uit hun Synodale Weg. Ook in Nederland klinkt soms de roep om gehuwde priesters. Dit komt voort uit een verkeerde visie op het priesterschap.

Protestanten weten dat offer en priesterschap samen gaan. Maar ze vinden priesters niet nodig omdat Christus’ offer al is ‘uitgevoerd’; hun dominees preken vooral. Duitse katholieken lijken de Eucharistie ook niet meer te begrijpen.

Ooit leek het priesterschap de weg naar heiligheid; tegenwoordig lijken priesters voor velen eenzame, seksloze mannen. Trouwen en seks zijn de oplossing, zo klinkt het. Tegenstanders voorzien priesters met tijdgebrek en gezinsproblemen. Priesters zelf vrezen vooral een ernstig beknot gebedsleven. De argumenten tegen gehuwde priesters gaan echter dieper.

Offers brengen

Het Tweede Vaticaanse Concilie maakt duidelijk dat je geen priester hoeft te worden om heilig te zijn. Een getrouwd vader moet ook bidden, waarbij het lekengebed vooral bestaat uit het goed verrichten van dagelijks werk. Het huwelijk kan ook heiligen opleveren. Waarom priesters dan niet gehuwd kunnen zijn? Omdat zij een eigen weg naar heiligheid hebben: zij brengen offers.

In de Mis stellen zij het offer van Christus aan het kruis op onbloedige wijze tegenwoordig. Christus offert zich via de priester geheel en al aan de Vader in de liefde van de Heilige Geest, en Hij komt daadwerkelijk aanwezig in de hostie. Zoals Christus zichzelf offert, zo doet de priester dat ook. Niet op grond van een ambtelijke aanstelling maar van de wijding ontvangen bisschop en priester van God de macht hun werk te doen en dit offer op te dragen.

Route naar heiligheid

Leken offeren zichzelf anders op. Ook echtgenoot zijn is geen ambtelijke aanstelling. Maar de route naar heiligheid van de man is zijn vrouw. Hij wordt één met haar en offert zichzelf op aan haar en hun kinderen. Dat is het offer van het algemeen priesterschap van de gelovigen. Ook daar komt God aanwezig.

Een gehuwde man die priester wordt, heeft een dilemma: offer ik mezelf geheel op in de persoon van Christus, of houd ik een stukje van mezelf achter om aan mijn vrouw en kinderen te offeren? Word ik één met mijn vrouw en eer ik God zo? Of wordt ik één met Christus in zijn mysterieuze offer? Het is onlogisch te stellen dat beide kan. Tenzij je het priesterschap ziet als een ambtenarenbaan die je naar believen kunt aanpassen.

Gehuwd zijn haalt het essentiële offerkarakter van het priesterschap onderuit. Joodse, orthodoxe en oosters-katholieke priesters onthouden zich rondom het offer niet voor niets van seks met hun vrouw. Daar voel je aan dat je jezelf niet twee keer kunt weggeven.

Als vader van zijn parochie geeft een pastoor zich aan iedereen – heel inclusief. Een gehuwde vader geeft zich in unieke en dus exclusieve familiebanden volledig weg. Het is lastig om tegelijk exclusief en inclusief te zijn. Bovendien is een priester, zoals Christus, bovennatuurlijk bruidegom van de Kerk. Dat is moeilijk te combineren met een huwelijk met één vrouw.

De betere weg

Zeker, het celibaat is geen dogma. Maar dispensatie uit barmhartigheid, bijvoorbeeld voor een katholiek geworden predikant die gewijd wordt, is de extreme uitzondering die de regel bevestigt. Deze priesters dragen een last waarvoor God genade schenkt.

Traditie, leer en de Schrift tonen een mindere en een betere weg over het priesterschap. De Latijnse ritus volgt (net als de orthodoxe én oosters-katholieke bisschoppen) de betere weg van de permanente onthouding. Paus Franciscus is stellig over de ontwikkeling van de leer: het gaat om een ontwikkeling richting het steeds betere. De leer rond het priesterschap ontwikkelt zich al twee millennia in deze richting: van het permanente celibaat.

Op waarde schatten

Protestanten namen afscheid van het offerend karakter van hun bedienaren en schaften het priesterschap af. Hiervan kunnen Duitse bisschoppen en sommigen Nederlandse katholieken leren om juist het offerend karakter van het priesterschap op waarde te schatten. Laten we zó van elkaar leren in de oecumene, in plaats van de sacramenten van huwelijk en priesterwijding te vermengen.

Joost van Halem is getrouwd en vader van vier kinderen. Hij is betrokken bij verschillende kleine katholieke initiatieven en werkzaam geweest in het Amerikaanse, Europese en Nederlandse parlement.