Regels voor het mensenpark: de bekende speech van Peter Sloterdijk uit 1999 in uitgerekend Beieren. Daarin stelt Sloterdijk dat het humanisme over zichzelf niet heeft willen zien dat het primair een disciplineringstechniek is. En in die zin, voeg ik toe, niet anders is dan religieuze systemen. Het humanisme wil de mens temmen; beschaven is niets anders dan de wildheid van de mens onderdrukken.

Vanuit dat oogpunt bezien, stelt de Duitse filosoof, moet het humanisme, wil ze klaar zijn voor de toekomst, de échte vraag stellen, de enige vraag: de vraag naar de techniek. En, extremer gezegd, de vraag naar genetische manipulatie: eugenetica. In Beieren zei hij dit nog wel. Een rel ontstond, met Jürgen Habermas, altijd weer de politiek correcte Habermas, als dappere ridder tegen het taboe.

2024, en ik moet steeds vaker aan deze tekst denken. Sloterdijk stelde de vraag waarvan het nu alweer veel te laat is om die te beantwoorden. Zoals altijd met techniek en technologie: we gebruiken het eerst en dan gaan we er eens over nadenken. Transhumanisme wordt werkelijkheid. Zo simpel is het.

De mens en technologie gaan samenvloeien (of hebben dat al gedaan). Over pakweg honderd jaar kunnen we via elektrotechnieken misschien wel empathie toedienen aan mensen die dat te weinig hebben. Misdaad begaan? Geen celstraf maar het brein aanpassen, simpel.

Intuïtief voelen mensen hier allemaal dingen bij. Maar ik heb nog nooit een doorslaggevend argument gehoord waarom dit niet zou mogen. Christenen zeggen dan dat we niet aan de schepping mogen komen. Maar is dit niet Gods fout?

Aan de basis van de mens ligt nu eenmaal dat hij een technisch wezen is. Om te overleven moet de mens de natuur omvormen. Hij kan niet anders. Dieren doden, bomen hakken, hout maken. Hij moet een huis bouwen. In welke vorm dan ook: de mens is primair een met techniek verbonden wezen.

Als het zo is dat God die mens geschapen heeft, dan heeft God de mens geschapen als wezen dat techniek moet gebruiken om te overleven. De onvolprezen filosoof Fernando Suarez-Müller draait dat om: de mens eigende zich de natuur toe, deed haar onvermijdelijk geweld aan, ervoer schuld en bedacht daarom het offer waarin het dat wat het meest dierbaar was, teruggaf aan de natuur.

De mens is technisch. Zo zorgt ’ie dat ’ie overleeft. Vervolgens gebruikt hij de techniek om het leven wat comfortabeler te maken met de materialen die voorhanden zijn: hout, steen, glas, kleding, technologie. Hij vindt iets uit en vervolgens werkt die uitvinding weer in op het leven en bestaan van de mens. Sterker: we definiëren hele perioden zelfs zo. De Bronstijd, bijvoorbeeld.

Hysterie om kunstmatige intelligentie is, zo bezien, begrijpelijk maar onzinnig, omdat het denkt dat er een mens zou kunnen bestaan die dat niet uitvindt. Terwijl de hele geschiedenis het tegendeel laat zien. Christelijk én seculier bekeken.

Ik zou het wel anders willen zien, maar ik geloof niet dat het kan. Had de Heer ons maar anders moeten scheppen.

Peter van Duyvenvoorde is schrijver en filosoof. Elke drie weken schrijft hij een column in Katholiek Nieuwsblad.