Als de Heilige Geest het niet voor het zeggen heeft, mislukt de synode. Met die boodschap opende paus Franciscus gisteren de synode over synodaliteit. Ook legde hij uit waarom hij rond de synode een ‘mediastilte’ heeft afgekondigd.

Als de Heilige Geest het voor het zeggen heeft, wordt dit een goede synode; maar is Hij dat niet, dan is de synode mislukt: met die boodschap opende paus Franciscus gisteren de synode over synodaliteit in het bijzijn van alle deelnemers.

In zijn toespraak erkende de paus dat de Kerk niet altijd klaar is voor synodale gesprekken, maar dat het belang van spreken over synodaliteit niet langer op zich kan laten wachten. “Het is moeilijk, maar wel heel mooi”, zei hij.

De Heilige Geest neemt daarbij het voortouw: “De Geest is de ‘hoofdpersoon’ van het kerkelijke leven en leidt de Kerk.” Dat gebeurt op “moederlijke” wijze, aldus de paus. “De Heilige Geest neemt ons bij de hand en troost ons.”

‘Vasten van publiciteit’

De paus riep op om toe te werken naar “harmonie” en benadrukte dat harmonie onvermijdelijk ruimte laat voor “nuances”. Dat is ook de bedoeling: als de synode wordt afgerond op precies dezelfde manier als hij begonnen is, “dus zonder nuances – dan is het geen synode”.

Eerder zei paus Franciscus al dat de bijeenkomsten van de synode niet toegankelijk zullen zijn voor publiek of de pers. Zijn vrees is namelijk dat er anders misverstanden ontstaan over het synodale proces: dat is namelijk “geen parlement en ook geen vergadering over de pastorale zorg in de Kerk”.

Paus Franciscus wil vooral vermijden dat het publiek aan de haal gaat met hete hangijzers, legde hij uit. Hij prees in zijn toespraak journalisten voor “het goede werk dat zij doen”, maar drong er vooral op aan dat zij over moeten brengen dat de Kerk “prioriteit geeft aan het luisteren” op de synode. Daarom moeten synodedeelnemers in gesprek met journalisten ook altijd “een boodschap uitdragen die het leven in de Geest weerspiegelt”.

“We hebben een soort ‘vasten van publiciteit’ nodig om dit proces te waarborgen”, aldus de paus. “En wat naar buiten komt, moet in dit klimaat zijn.” Geruchten dat synodedeelnemers aarzelen om met media te spreken omdat “de bisschoppen bang zouden zijn”, kloppen dan ook niet, volgens de paus.

Hete hangijzers

Paus Franciscus wil vooral herhaling voorkomen van wat er bij eerdere synodes misging op dit vlak. Aan de vooravond van de gezinssynode van 2014 en 2015 ontwikkelde zich bijvoorbeeld het beeld dat de bisschoppen daar zouden discussiëren over de mogelijkheid van het uitreiken van de Communie aan hertrouwd gescheiden mensen, legde hij uit. “In die sfeer gingen we toen ook de synode in”.

Rond de Amazonesynode van 2019 liep het opnieuw fout. “Toen heerste onder het publiek de gedachte dat we zouden spreken over de mogelijkheid om viri probati [getrouwde mannen van een zekere leeftijd, red.] tot priester te wijden”, zei paus Franciscus. Destijds werd dat plan geopperd als oplossing voor het nijpende priestertekort in het Amazonegebied. “Met die druk op onze schouders gingen we het synodale gesprek met elkaar aan.”

Nu ziet de paus de bui opnieuw hangen, zei hij, vanwege speculaties in de media over mogelijkheden tot vrouwenwijding en de zegening van relaties van mensen tussen hetzelfde geslacht. Om te voorkomen dat hete hangijzers voor de derde keer een synode kapen, heeft paus Franciscus ditmaal mediastilte afgekondigd.

Journalisten vraagt hij dan ook “om hun werk correct uit te voeren, zodat deelnemers vrijuit kunnen spreken en de Kerk echt de voorrang kan geven aan het luisterproces”.