Wanneer hij het nodig vindt om vernieuwingen in de Kerk als dwalingen te bekritiseren, schroomt kardinaal Walter Brandmüller niet om zich uit te spreken. Dat blijft hij doen, zelfs op zijn oude dag. Vandaag, 5 januari, wordt hij 95 jaar.
De oudste Duitse curiekardinaal werd tijdens de Weimarrepubliek op 5 januari 1929 in Ansbach in Franken geboren uit een katholieke vader en een protestantse moeder. Hij studeerde katholieke theologie en werd in 1953 priester gewijd in Bamberg. Zijn zachte Frankische toon behield hij zijn hele leven, evenals zijn voorliefde voor de fijne witte wijnen van zijn geboortestreek.
Pas tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) begon hij aan een academische carrière en in 1971 werd hij hoogleraar kerkgeschiedenis. Het was waarschijnlijk geen toeval dat zijn academische carrière samenviel met het tijdperk van omwentelingen in de katholieke Kerk, die dramatisch versnelden met het grote hervormingsconcilie.
Brandmüllers specialiteit werden de concilies van de late Middeleeuwen. Hij heeft de grote concilies van Konstanz (1414-1418) en Bazel (1431-1449) tot in detail geanalyseerd. Hij heeft niet alleen de daar gepropageerde theorie van het conciliarisme, die concilies met hun meerderheidsbesluiten boven de paus wilde plaatsen, vanuit historisch perspectief onder de loep genomen. Hij vindt het vandaag de dag nog steeds gevaarlijk.
Je zult echter vergeefs zoeken naar Brandmüllers naam onder de woordvoerders van de conservatieve oppositie tegen de hervormingen van het Tweede Vaticaans Concilie. Zijn uur kwam veel later. Het begon toen hij op pensioengerechtigde leeftijd aan een Romeinse carrière begon.
“In tegenstelling tot sommige conservatieve critici uit de VS, is Brandmüller nog niet het onderwerp geworden van pauselijke berispingen”
Tweet dit!
In 1998 benoemde Johannes Paulus II de toen 69-jarige professor tot voorzitter van de Pauselijke Commissie voor Historische Wetenschappen. De Poolse paus waardeerde Duitse theologen en had de conservatieve Brandmüller nodig om een gewaagde stap in de kerkgeschiedenis in 2000 te ondersteunen.
Aan het begin van de vastentijd in 2000 erkende Johannes Paulus II publiekelijk de schuld van katholieken voor ernstige historische misstappen in de kerkgeschiedenis – van de kettervervolgingen tot racisme en de onderdrukking van vrouwen – en vroeg God om vergeving. Brandmüller en zijn landgenoot Joseph Ratzinger moesten ervoor zorgen dat de woorden correct werden geformuleerd in termen van kerkgeschiedenis en theologie.
Brandmüller bleef de “hoofdhistoricus” van het Vaticaan tot 2009. Tegelijkertijd bleef hij lid van het kapittel van de Sint-Pieterskathedraal – wat hem ook het recht op een verblijf in een van de ‘kanunnikenflats’ in de schaduw van de Sint-Pietersbasiliek opleverde. Hij werd pas in 2010 op 81-jarige leeftijd door Benedictus XVI tot kardinaal benoemd.
Hij uitte scherpe kritiek op het aftreden van deze laatste – ook omdat hij zich als kerkhistoricus bewust was van het gevaar van verdeeldheid dat de “coëxistentie van twee pausen” bijna onvermijdelijk met zich meebrengt. Brandmüller had vanwege zijn leeftijd geen stemrecht tijdens het conclaaf dat in maart 2013 de Argentijnse kardinaal Bergoglio tot paus verkoos. Hij deed echter vooraf alles wat in zijn macht lag om te voorkomen wat hij zag als een te riskante verkiezingsbeslissing.
De intellectueel alerte en soms scherpgebekte historicus is al bijna elf jaar een van de meest kritische metgezellen van de paus uit Buenos Aires tijdens het pontificaat van Franciscus. Brandmüller was een ondertekenaar van zogeheten dubia, waarmee conservatieve kardinalen de in hun ogen riskante liberaliseringskoers van paus Franciscus probeerden te corrigeren.
Hij staat ook positief ten aanzien van de oude tridentijnse ritus en haar aanhangers, en uitte scherpe kritiek uitte op hervormingsgezonde kerkvergaderingen als de Amazonesynode of de Synodale Weg in Duitsland.
In tegenstelling tot sommige conservatieve critici uit de VS, zoals kardinaal Raymond Burke of bisschop Joseph Strickland, is Brandmüller nog niet het onderwerp geworden van pauselijke berispingen. In 2021 promoveerde Franciscus hem zelfs tot de protocolaire hogere rang van kardinaal-priester.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
