Hulpbisschop Ted Hoogenboom neemt namens Nederland deel aan de synode over synodaliteit in Rome. Hij geeft aan vol goede moed te gaan: “Men heeft niet gedacht: het is niet zo belangrijk, dus we sturen ‘maar’ een hulpbisschop.”

Volgende week vertrekt de Utrechtse hulpbisschop Ted Hoogenboom naar Rome om te denken, te spreken en te bidden over de Kerk: in zijn geval specifiek over synodaliteit in de Kerk, oftewel over een Kerk waarbinnen alle gelovigen samen op weg zijn.

‘Wezenlijk in gemeenschap’

Het is niet zo dat de Kerk vanaf nu synodaal moet worden, benadrukt Hoogenboom: dat is namelijk al het wezen van de Kerk. “De vraag is: kunnen we een stap verder zetten?” Dat is ook de vraag die gesteld wordt in het Instrumentum laboris, het synodale werkdocument dat de ruim vierhonderd synodedeelnemers ter voorbereiding doorploegen.

“Het werkdocument schetst een wereld van oorlog, van economische slavernij, van vluchtelingenproblematiek en hier en daar agressieve secularisering”, legt de hulpbisschop uit. “In die wereld komen wij als synodedeelnemers bijeen, niet als parlement of studiegroep, maar in een sfeer van synodaliteit als Kerk die wezenlijk in gemeenschap is.”

Nederlandse ervaringen

In april werd bekendgemaakt dat Hoogenboom namens de Nederlandse bisschoppenconferentie de synode zal bijwonen. Met hulpbisschop Hoogenboom is een opvallende gezant uitgekozen. Het lijkt namelijk meer voor de hand te liggen om bijvoorbeeld bisschop Hans van den Hende te sturen, die niet alleen voorzitter van de Nederlandse bisschoppenconferentie is maar ook de Europese synodebijeenkomst heeft bijgewoond.

Hij ziet het als “een blijk van waardering” dat hij door de bisschoppenconferentie naar voren is geschoven. “Ik ben bisschop met de andere bisschoppen, dus ik heb op geen enkele manier de indruk dat men heeft gedacht: het is niet zo belangrijk, dus we sturen ‘maar’ een hulpbisschop.”

Binnen de bisschoppenconferentie is het werkdocument besproken, maar Hoogenboom heeft geen instructie meegekregen van wat hij op de synode moet zeggen, vertelt hij. “Het is ook een kwestie van vertrouwen. Ik heb de overtuiging dat ik dat vertrouwen geniet.”

“Ik ga ook niet op persoonlijke titel naar de synode, maar als vertegenwoordiger van de bisschoppenconferentie en van de kerkprovincie”, legt hij uit. “Ik zal spreken vanuit de ervaringen binnen de Nederlandse katholieke Kerk. Bovendien ben ik dertien jaar hulpbisschop en al 24 jaar priester; in die jaren heb ik ook een beeld kunnen vormen van wat er in de Kerk leeft.”

‘Ontdooiende’ bisschoppen

Toch heerst her en der in katholiek Nederland het sentiment dat de bisschoppen weinig op lijken te hebben met het synodale proces. Tijdens de eerste aflevering van het Synode Café, de ‘talkshow’ van het synodale initiatief Luisterend op weg, werden de bisschoppen “terughoudend” over de synode genoemd en werd er gezegd dat zij nog moeten “ontdooien” wat betreft hun houding ten opzichte van het proces.

Hoogenboom herkent zichzelf en zijn collega’s niet in dat beeld, benadrukt hij. “Toen paus Franciscus het synodale proces aankondigde, hebben wij meteen gezegd: wij doen mee. Alle bisdommen hebben het opgepakt en er is niet een bisschop die zegt: waar is dit goed voor?”.