De reacties op de zondag afgesloten Amazonesynode zijn op zijn zachtst gezegd divers, niet alleen in Zuid-Amerika, maar in de hele Kerk. In Den Bosch hebben bisschop De Korte en hulpbisschop Mutsaerts verschillende opvattingen over de waarde van de bijeenkomst.
Het zaterdag goedgekeurde slotdocument van de Amazonesynode behandelt verschillende ‘nieuwe wegen van bekering’, gericht op het bij de mensen brengen van het Evangelie.
Veruit de meeste media-aandacht was weggelegd voor het vierde deel over ‘synodale bekering’. Daarin wordt de paus geadviseerd om onder voorwaarden toe te staan dat permanent diakens in afgelegen gebieden de priesterwijding mogen ontvangen.
Ook wordt gevraagd om verdere studie naar het diaconaat voor vrouwen in de vroege Kerk, en naar de ontwikkeling van een liturgische Amazone-ritus.
De reacties liepen uiteen, óók in Nederland. Bisschop Gerard de Korte van Den Bosch blikt desgevraagd terug: “De Amazonesynode ging over de toekomst van de Kerk in het Amazonegebied. Het is een immens gebied waar heel grote problemen zijn op politiek en sociaal economisch vlak. Vanuit onze eucharistische spiritualiteit is nagedacht over hoe de pastorale zorg aan de inheemse gemeenschappen in de Amazone verbeterd kan worden. Uiteindelijk gaat het in het slotdocument om aanbevelingen. De paus beslist wat hij ermee gaat doen.”
Sommigen vinden dat de synode te veel onderwerpen aanroerde, van milieuproblemen en uitbuiting van de bevolking tot het priestertekort in de regio. Voor de bisschop zijn deze onderwerpen echter met elkaar verweven.
“Paus Franciscus gaf in zijn encycliek Laudato Si’ al het belang van de ecologische bekering aan. We moeten zorg dragen voor de schepping en mogen mensen niet uitbuiten voor eigen gewin. De kracht van onze sacramenten kan voor mensen heel helpend zijn. Maar veel bewoners in het Amazonegebied hebben er vanwege een enorm priestertekort nauwelijks toegang toe. En ik gun die mensen zo ontzettend de kracht van de sacramenten.”
Om al deze redenen vindt hij het goed dat de synode heeft plaatsgevonden. Oók wat het thema van de inculturatie van het geloof betreft. “Dat gaat over de vraag hoe wij de voorchristelijke godsdienst kunnen verbinden met het katholicisme. Dus, hoe kunnen wij wat waar, goed en schoon is aan hun cultuur, integreren in onze evangelisatie? Hoe kan dat onderdeel worden in de expressie van ons geloof?”
Door op die manier de verbinding te leggen, stelt hij, zijn missionarissen er op veel plekken in geslaagd om het katholieke geloof te verspreiden. “En doordat God er al is, voordat de missionaris er komt.”
Terwijl De Korte positief terugblikt, was zijn hulpbisschop Rob Mutsaerts een stuk kritischer. Tegenover Omroep Brabant zei hij dat de besproken onderwerpen en de taal van de synodevaders ten koste gaan van de “katholieke identiteit”. Volgens hem is er niet gesproken over “de specialiteit van de Kerk, over onze core business”.
Op zijn eigen blog Paarse Pepers schreef hij eerder al over de synode. Ook daar was hij kritisch over het taalgebruik: “Af en toe lijkt het alsof je naar de TV Kantine zit te kijken. Bestond ons vocabulaire ooit uit woorden zoals onze Moeder de Kerk, het vuur van de hel en de deugden, nu gaat het over Moeder Aarde, Amazonebranden en ecologie. De standpunten verschillen in niets van politieke partijen en actiegroepen… Het gaat met geen woord over het verlossingswerk van Jezus, over bekering, misoffer of sacraliteit. Het omarmen van bomen wordt hoger aangeslagen.”
De hulpbisschop stelt dat de synode is misbruikt om verborgen agenda’s door te drukken, een vrees die eerder bijvoorbeeld ook kardinaal Robert Sarah uitte.
Hij verwijst naar Japan, “waar men 250 jaar geen priester gezien had en geen H. Mis kon vieren. Na 250 jaar was men verbaasd over de vitaliteit van de Japanse christenen. De catechisten hadden daar voortreffelijk werk verricht. Niemand die op het idee kwam om gehuwde mannen of vrouwen tot het priesterambt toe te laten”.
“Als je hart echt uitgaat naar de Amazone”, stelt Mutsaerts, dan “vertel je de waarheid, namelijk dat je gered wordt door Jezus Christus”.
Gevraagd naar de mening van zijn hulpbisschop, reageert De Korte: “Binnen de Kerk is er een synthetische lijn en een anti-synthetische lijn. Bij de synthetische lijn probeert men de waarheid, de goedheid en de schoonheid van de andere cultuur te integreren in de expressie van het geloof. Bij de anti-synthetische lijn wordt dat juist afgewezen.”
Het is helder dat beide lijnen in het bisdom van Den Bosch vertegenwoordigd zijn. De Korte is een voorstander van de synthetische lijn, zijn hulpbisschop houdt de anti-synthetische lijn aan. Hoe de bisschop hiermee omgaat? “Ik ben voor vrijheid van meningsuiting. Maar er is maar één priester die heb ik moeten terugfluiten (pastoor Cor Mennen, red.). Want de paus bestempelen als ketter kan echt niet.”
Dat wil volgens de bisschop niet zeggen dat er geen kritiek mogelijk is op wat zich tijdens de synode afspeelde. “We hoeven niet allemaal overal voor te applaudisseren. Dat zou de paus ook niet willen. Maar we moeten wel respect hebben voor de huidige opvolger van Petrus. Bovendien vind ik de radicalere toon die je overal leest en hoort wel zorgelijk. Want met die toon sluit je de mogelijkheid van dialoog uit. Terwijl dialoog zo belangrijk is.”
Lees hier ons dossier over de Amazonesynode.
