Vrouwelijke diakens en getrouwde priesters moeten plaatselijk mogelijk zijn, stellen de Belgische bisschoppen in een ontwerptekst voor de nieuwe synodegesprekken in de bisdommen. Daarmee zetten de bisschoppen sterk de toon – met het risico dat mensen op voorhand afhaken.
De Belgische bisschoppenconferentie heeft een ontwerptekst opgesteld waarin ze een aantal prioriteiten en thema’s voor de toekomst van de Kerk noemen. De bisschoppen vragen de gespreksgroepen in de bisdommen, die in het kader van de nieuwe synodale luisterronde weer bij elkaar komen, om hun visie op de tekst van de bisschoppen te formuleren.
De samenvatting van die gesprekken zullen voor 7 april naar het secretariaat van de bisschoppensynode in Rome worden gestuurd, samen met voorbeelden van synodaliteit in de praktijk binnen de bisdommen.
De bisschoppen vertrekken daarbij vanuit de vaststelling dat “een synodaal missionaire Kerk vraagt om een open dialoog met de actuele ontwikkelingen in de ons omringende wereld”. De kerkelijke tradities zijn in hun ogen “in voortdurende ontwikkeling”.
Ook vragen ze om “aanzetten tot een concretisering van de decentralisatie van bepaalde beslissingen in de Kerk, die toelaat om met meer legitieme verscheidenheid in eenheid samen te werken.”
Verderop in hun tekst blijkt wat ze daarmee bedoelen: bisschoppenconferenties moeten meer ruimte krijgen om te bepalen wat voor hun eigen kerkprovincie nodig of gewenst is, ook als dat afwijkt van wat gangbaar is binnen de rest van de wereldkerk. “We vragen groen licht om per bisschoppenconferentie of continentale bisschoppenvergadering bepaalde stappen te kunnen zetten”, schrijven ze.
Zelf heeft de Belgische Kerk al een ‘experiment’ met zo’n afwijkende situatie gehouden, door in 2022 met richtlijnen voor een liturgisch gebedsmoment voor homoseksuele koppels te komen. Deze richtlijnen waren niet van tevoren aan het Vaticaan voorgelegd.
Of de bisschoppen in hun synodale ontwerptekst bedoelen dat plaatselijke bisschoppenconferenties beslissingen zonder overleg met Rome mogen doorvoeren, is niet bekend, maar wel wordt duidelijk dat ze daarbij denken aan de mogelijkheid om op behoorlijk fundamentele vlakken af te wijken van de rest van de Kerk.
Zo vragen de Belgische bisschoppen aan de synodale gespreksgroepen om na te denken over de wijding van vrouwen tot diaken: “Het geven van groeiende pastorale verantwoordelijkheid aan vrouwen en de diakenwijding van vrouwen hoeft niet universeel verplicht of verboden te zijn.”
Hetzelfde geldt voor het verplichte celibaat voor priesters. De bisschoppen voelen “de noodzaak aan om de symbolisch-sacramentele aard van het gewijde ambt te herontdekken”. Ze vragen daarbij met name om de mogelijkheid tot het wijden van zogenaamde viri probati tot priester.
Viri probati – letterlijk: beproefde mannen – is een term voor getrouwde, wat oudere mannen die vanwege hun levenswijze voor het priesterschap in aanmerking zouden komen. De term kreeg vooral bekendheid vanwege de Amazonesynode van 2019; toen werd het wijden van viri probati geopperd als remedie tegen het enorme priestertekort in het uitgestrekte Amazonegebied. Uiteindelijk stierf dat plan een stille dood; in de exhortatie die paus Franciscus na de synode schreef, werd het idee niet eens genoemd.
Tijdens de Amazonesynode werden de viri probati al genoemd als een oplossing die ook heel goed zou kunnen werken voor andere gebieden met schromelijke priestertekorten – zoals West-Europa. De Belgische bisschoppen proberen die suggestie nu opnieuw leven in te blazen door te stellen dat “de priesterwijding van viri probati niet universeel verplicht of verboden dient te zijn”.
De Belgische bisschoppen onderscheiden zich binnen de wereldkerk al langer als onconventioneel. Met deze nieuwe stap benadrukken ze dat nog eens extra. Dat ligt niet eens zozeer in de inhoud van hun voorstellen, aangezien oproepen tot vrouwelijke diakens en openbreken van het celibaat ook door bijvoorbeeld hun Duitse collega’s en verschillende Vaticaanse prelaten gedaan worden.
“Nu de Belgische bisschoppen zo duidelijk de toon zetten met hun vragen, is het risico dat katholieken op voorhand al afhaken.”
Tweet dit!
Het meest buitenissig is hier nog wel de werkwijze die de bisschoppen kiezen voor deze nieuwe synodale luisterronde. In plaats van de methode uit 2021 te recyclen, kiezen ze er juist voor om een actieve partner in de synodegesprekken te zijn en de onderwerpen concreet op tafel te leggen.
Natuurlijk brengt zo’n onorthodoxe werkwijze risico’s met zich mee. Sturen de bisschoppen de gesprekken op deze wijze niet te veel? Blijft er voldoende ruimte voor andere geluiden, en met name die een totaal verschillende richting op wijzen dan de bisschoppen aangeven?
In september 2022 gaf een groep van tweehonderd Belgische jongeren in een open brief aan zich niet te herkennen in de conclusies van het slotdocument van de diocesane luisterfase – juist vanwege thema’s als het priestercelibaat en vrouwenwijding.
Nu de Belgische bisschoppen zo duidelijk de toon zetten met hun vragen, is het risico dat katholieken als deze jongeren op voorhand al afhaken – wat natuurlijk haaks staat op de synodale gedachte van samen op weg gaan.
De Belgische bisschoppen wagen een grote gok met deze voortvarende werkwijze. Of die het effect zal hebben dat zij beogen of juist onvrede en polarisatie oproept, zal na 7 april moeten blijken.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
