Met het verbannen van de jezuïetenorde zet het regime van de Nicaraguaanse president Daniel Ortega zijn agressie voort tegen de katholieke Kerk. Zal de oud-verzetsstrijder uiteindelijk slagen in zijn kruistocht?
President Daniel Ortega verstevigt zijn greep op de Kerk, nu zijn regering ook de jezuïetenorde officieel heeft verbannen. Op 23 augustus maakte de Nicaraguaanse regering bekend dat de orde waar paus Franciscus deel van uitmaakt illegaal is verklaard. Daar houdt het niet bij op: de overheid is van plan om alle eigendommen van de orde in beslag te nemen.
Het is de zoveelste daad van agressie van Ortega, die zich in de loop van de afgelopen zes jaar tot een ware aartsvijand van Nicaraguaanse katholieken heeft ontpopt. Het oppakken of wegsturen van geestelijken en het verbieden van religieuze ordes is nu geen uitzondering meer in Nicaragua, een land dat ooit een redelijke relatie had met de Kerk.
Die relatie verslechterde plotseling in 2018, het jaar waarop Ortega hervormingen van het sociaal stelsel aankondigde. De hevige protesten die daarop losbraken, werden met harde hand neergeslagen door de president, die sindsdien op ramkoers ligt met de Kerk. Deze mocht aanvankelijk zelfs op zijn verzoek bemiddelen in de crisis. Maar de kritiek op zijn repressief beleid en de roep om democratisering zou uiteindelijk leiden tot een breuk.
Die breuk is inmiddels een kloof geworden, gevormd door talrijke incidenten. Sinds de opstand van 2018 worden kerken regelmatig aangevallen, waaronder de kathedraal van de hoofdstad Managua. Gelovigen voelen zich niet meer veilig. In 2019 verlaat de Nicaraguaanse bisschop Silvio Baéz zijn land wegens toenemende zorgen over zijn veiligheid. De hulpbisschop van Managua heeft verschillende doodsbedreigingen ontvangen en verhuist op verzoek van de paus voor onbepaalde tijd naar Rome.
In maart 2022 moet ook nuntius Waldemar Sommertag het veld ruimen. Niet veel later wordt dit ook het lot van de zusters van Moeder Teresa. Samen met de Missionarissen van de Naastenliefde zijn dan zo’n honderd andere non-profitorganisaties illegaal verklaard door de regering. Op 28 juni, dezelfde dag dat religieuze orde wordt verbannen, heft de regering twee katholieke tv-zenders op.
De greep van Ortega treft vervolgens een andere bisschop: Rolando Álvarez van Matagalpa. Hij zou zich schuldig hebben gemaakt aan haatzaaien tegen het regime van de president. De regering sluit hem in eerste instantie in zijn woning op. Zijn arrestatie volgt op 18 augustus 2022.
Álvarez wordt op 10 februari van dit jaar veroordeeld tot ruim 26 jaar gevangenisstraf vanwege “verraad aan het vaderland”. De uitspraak markeert een dieptepunt en is de bittere prijs die hij moet betalen voor zijn openlijke kritiek op de dictatuur van Ortega. De bisschop had kort voor de uitspraak geweigerd om samen met 222 andere politieke gevangenen, waaronder priesters en seminaristen, naar de VS te worden uitgezet.
De toenemende repressie van Ortega brengt ook de relatie met het Vaticaan steeds verder onder druk. In maart geeft de Nicaraguaanse president opdracht tot het sluiten van de Vaticaanse ambassade in Managua en de Nicaraguaanse ambassade bij de Heilige Stoel in Rome. Het besluit komt slechts enkele dagen nadat paus Franciscus in een interview de Sandinistische regering van Ortega vergelijkt met nazi-Duitsland.
De tentakels van Ortega grijpen niet veel later naar (katholieke) onderwijsinstellingen. In mei kondigt het Nicaraguaanse ministerie van Binnenlandse Zaken onder het mom van “vrijwillige ontbinding” opnieuw een sluiting van een katholieke universiteit aan. De universiteit werd geleid door het aartsbisdom Managua en bood filosofische en theologische vorming aan seminaristen.
In het afgelopen jaar hebben de Nicaraguaanse autoriteiten zo’n zeventien andere particuliere universiteiten “op vrijwillige basis” gesloten. De laatste die dit overkomt is de Universiteit van Centraal-Amerika in Nicaragua, waar de overheid in augustus beslag op neemt. De universiteit, beheerd door de jezuïetenorde, zou een “centrum van terrorisme” zijn. Niet veel later treft de ban van Ortega de gehele jezuïetenorde, die niet volgens de belastingregels zou hebben gehandeld.
Volgens de Nicaraguaanse mensenrechtenactiviste Martha Patricia Molina zijn er sinds 2018 193 aanvallen geweest tegen bisschoppen, priesters, diakens, seminaristen en zusters. Daaronder vallen permanente bewaking, bedreigingen, pogingen tot moord, rechtszaken en verbanningen.
Molina – die zelf ook in ballingschap leeft – publiceerde in maart een geactualiseerd rapport waarin deze incidenten zijn verzameld. Naast het vertrek van bisschop Baéz hebben twintig priesters en drie diakens het land noodgedwongen moeten verlaten. Tel daarbij de twee Nicaraguaanse priesters die na deelname aan de Wereldjongerendagen in Lissabon van de regering hun land niet meer in mogen.
De waslijst aan agressies van president Ortega is aanzienlijk. Het is wachten op een volgend incident. Zal hij uiteindelijk slagen in zijn kruistocht tegen de Kerk? “Op korte termijn kan Ortega het de katholieken heel moeilijk maken”, verwacht America Magazine, het maandelijkse tijdschrift van de jezuïeten in de VS. Maar zijn acties tegen de Kerk zullen hem uiteindelijk duur komen te staan, voorziet het medium.
“Ortega is martelaren aan het creëren. Als hij ten val komt, zal dat ongetwijfeld deels te danken zijn aan de rol die de Kerk heeft gespeeld bij de verdediging van rechtvaardigheid. Religieuze onderdrukking zou wel eens een averechts effect kunnen hebben.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
